Hoogbegaafdheid

Om hoogbegaafde mensen - jong en oud – te identificeren, wordt een overweldigende hoeveelheid definities gehanteerd om deze zeer diverse groep te beschrijven. Hoogbegaafde kinderen, jongeren en studenten kunnen worden herkend aan opvallende studieprestaties of bijvoorbeeld aan uitkomsten van een intelligentietest. Wanneer we de definitie voor hoogbegaafdheid baseren op een score op een intelligentietest (>130), wordt ervan uitgegaan, dat ongeveer 2% van de bevolking in deze categorie valt. Hoogbegaafdheid wordt ook wel omschreven als spontane uitdrukking van bepaalde gaven en capaciteiten, waarbij training kan leiden tot de ontwikkeling van talent.

Verscheidene onderzoekers hebben zich verdiept in het concept hoogbegaafdheid en hebben getracht een model te ontwikkelen. Een bekend model is het drie-ringen model van Renzulli, die drie clusters van eigenschappen beschrijft: hoge intellectuele capaciteiten, taak gerichtheid en creativiteit (Renzulli, 2002), uitgebreid met de invloed van omgevingsfactoren gezin, vrienden en school op de ontwikkeling van talenten (Mönks, 2015), dat weergegeven wordt door de gearceerde achtergrond in figuur 1.1.

Op basis van dit model ontwikkelde Gagné een gedifferentieerd model, waarin deze bovengenoemde elementen bij elkaar komen (Gagné, 2004).

Sternberg (2005) en Heller (2005) ontwikkelden eveneens een gedifferentieerd model. Sternberg gaat ervan uit dat hoogbegaafdheid bestaat uit vier belangrijke variabelen: persoonsgebonden talent indicatoren, variabelen die te maken hebben met prestaties, persoonsgebonden niet-cognitieve eigenschappen en socioculturele condities. Zijn model beschrijft WICS, oftewel, Wijsheid, (succesvolle) Intelligentie, Creativiteit en Synthese (Sternberg & Davidson, 2005).

Heller integreerde het triadisch model van Renzulli en Mönks en de theorie van Gardner over meervoudige intelligentie en kwam tot een multifactorenmodel (Sternberg & Davidson, 2005).

De afgelopen jaren heeft een aantal hoogbegaafde volwassenen gepoogd een sluitende definitie te formuleren zonder alleen nadruk te leggen op het IQ en zij kwamen tot het Delphi model. Zij beschrijven een hoogbegaafd iemand als:

• Een snelle en slimme denker, die complexe zaken aankan
• Autonoom, nieuwsgierig en gedreven van aard
• Een sensitief en emotioneel mens
• Intens levend
• Hij/zij schept plezier in creëren.

gegeven ziet het model er als volgt uit:

Kortom, tot op heden bestaat er nog geen sluitende definitie van hoogbegaafdheid. Op basis van de diverse beschrijvingen en modellen zijn wel lijstjes ontwikkeld met beschrijvende kenmerken per ontwikkelingsfase. Deze vind je onder de overige submenu’s.